Uitgeverij Nobelman
  • Nieuws
  • Auteurs
    • Vertalers
  • Boeken
  • Boektrailers
  • Catalogus
  • Webshop
  • Contact | stage
    • Boekhandel en pers
    • Manuscript
    • Stageplaats
  • Nieuws
  • Auteurs
    • Vertalers
  • Boeken
  • Boektrailers
  • Catalogus
  • Webshop
  • Contact | stage
    • Boekhandel en pers
    • Manuscript
    • Stageplaats

​Uitgeverij    Nobelman 

Picture

Recensie 'Kraanvogels' door Bas Aghina voor Met de Neus in de Boeken

28/6/2022

0 Comments

 
Foto
"Kraanvogels van Jane Leusink verdient het om breed gelezen te worden, een gevarieerde dichtbundel die haar opdracht waarmaakt."
Dat schrijft Bas Aghina voor het boekenblog 'Met de Neus in de Boeken' over de zesde dichtbundel van Jane Leusink. Aghina gaat in de bespreking in op de thema's van rouw en sterven die te vinden zijn in de gedichten, en schrijft ook uitgebreid over het effect van perspectief en het taalgebruik in de bundel. Lees de recensie hieronder.

Verlies en rouw

Omgaan met het verlies van een fysieke ander, is iets dat je – hoe moeilijk ook – lijkt te kunnen leren. Al blijkt iedere weg van rouw even uniek als de vorige, even uniek als die van een ander. Sommigen zeggen daarom dat cultuur, het vertellen van verhalen, vastleggen, variëren en weer doorvertellen het bezweren van sterfelijkheid is, die van onszelf en van anderen.

​In het omgaan met rouw laat Jane Leusink, winnaar C. Buddingh’ Prijs 2003, voormalig docent aan het Spinozalyceum (Amsterdam) en tegenwoordig docent Schrijversvakschool (Groningen), in haar nieuwste bundel Kraanvogels zien hoe poëzie hierin een positieve rol kan spelen. “Je moet de doden naar je toeschrijven, opdat ze waarlijk in je kunnen opstaan en terug kunnen praten,” aldus haar eigen ‘opdracht’ bij de toelichting van alweer haar zesde bundel. Deze taak neemt Jane Leusink – die eerder Eliot en Auden als inspiratoren noemde – serieus en dit levert een bundel op van nu eens een bontkleurig en dan weer stemmig taalweefsel, dat je meetrekt in andere tijden en werelden. Waarop je kunt meedeinen in het gesprek met voorouders en anderen, die ons voorgingen. Soms met interessante perspectieven zoals van een schapen van de kudde van de dochter, die tot zij stierf aan kanker, schaapherder in de Pyreneeën was, zoals in het lyrische Wij, de ‘Proloog’:
“Wij weten wat we niet kunnen zeggen
wij leven hier in de verte zonder woorden
wij voelen wat we bijna vergeten waren
oude dingen over onszelf wij is schapen
is lammeren is wij om naar te zoeken wij
is een kudde is honden is haar om ons te leiden
opdat er altijd een weg terug is want wij
is onze taal is graf is water brokken zout
is de stilte van onze lammeren
dit is ons requiem voor haar”
Niet alleen word je meegenomen in de verwerking – ‘doorwerking’ is een beter woord hier, zoals in een symfonie of sonate een of meerdere thema’s een doorwerking ondergaan waardoor verdieping optreedt – met de dood van haar dochter of langer geleden overleden familieleden, via foto´s en in de herinnering voortleven. Ook bij de meer historische cycli bijvoorbeeld in De kunst van het sterven op Bali waar de ars moriendi, in dit geval de puputan (rituele zelfdoding) door de Balinese adel tijdens de Nederlandse verovering van Bali in 1906 of het machinale sterven van soldaten in 1916. Dit levert soms bevreemdende, mini-essays op, die in hun zakelijkheid én spraakmakende details, juist goed doorklinken tot in onze tijd:
“Mij was een klaar besef van geur van kleur van bang
van plassen meren, zeeën bloed en dood en sidderaal.
Het was 1906 las ik tachtig jaar later bij journalist
Ewald Vanvugt, de strafexpeditie, waarin
radja Dewa Agoeng Djambe van Badoeng […]
[…] Ik dacht: hier begint ons zeg maar zuigend
lawaaierig verdwijnen, de hitte tot in onze eeltige voetzolen
gebrand, we hebben alles met licht vastgelegd, komen er
gitzwart van inkt pas weer uit. Er waren later Kamervragen:
een slachting heette daar collectieve zelfmoord of eigenschuld
dikke bult, zo wil tenslotte onze plundergretige traditie.”
Soms scheert het rakelings langs de kliffen van een te persoonlijk gesprek wat als lezer in het begin ongemakkelijk kan aanvoelen, als toon en stijl er niet voor zouden zorgen dat je je geen luistervink of voyeur voelt. Bovendien voorkomt dit zo het rondstrooien van te algemene wijsheden en uitspraken over dood, verlies en schuldvragen van achterblijvers. Bergpaden in de taal zijn niet ongevaarlijk.

Mooi is dat in dit epische gedicht over Bali er ook in de tijd gesprongen wordt naar het dichterlijk ik dat samen met een vriendin veel later in Scheveningen, Den Haag – inderdaad, de Weduwe van Indië – een soort verzoeningsoffertjes brengt. Het is dit perspectivisch heen en weer gaan tussen derde, tweede en eerste persoon en tijdperken, wat deze gedichten intrigerend houdt. Het prikkelt, schuurt soms en zo moet het ook met dit onderwerp.

Toon, stijl en woordkeuzes zijn zelden boos, grimmig, wel bevragend, nuchter observerend – iets dat in de goede woorden een groter effect heeft dan zware emotionele lettercombinaties – reflexief en bedroefd; ja, dat natuurlijk ook. Juist de afwisseling tussen tweede persoonservaringen, vooral in relatie tot de vroeg gestorven dochter, vader, moeder en – meer op afstand – immigrerende grootouders – en de derde persoonservaringen met de dood – de Eerste Wereldoorlog, Kornelis ter Laan (Gronings schrijver en politicus, pleiter voor het Gronings eerste helft 20ste eeuw) tilt deze bundel uit boven te sterke één-op-één gesprekken. Hierdoor groeit deze bundel langzaam uit tot een soort poëtisch traktaat over dat grote gesprek dat wij cultuur noemen.

Los van mooie reeksen en gedichten levert dit ook bijzondere zinnen/passages op: ‘Iemand fietste onder zijn regenwolk naar het station’ (uit ‘Dat we hier op aarde zijn, niet in het paradijs’) of ‘Broertje, het donkerste hoekje van de zolder/waar je langs moet om bij je kamertje te komen/ga je alle erge dingen denken die er bestaan/(…) (uit: ‘Aankomst’ uit de reeks Natuur pakt ons op onze zwakste plek). In dit soort passages kun je ook zien dat dichten een manier van met de wereld meekijken is die meeleven kan opleveren. Hoe meer wij de wereld en anderen in de tweede persoon ervaren – denk aan wat Lévinas en Buber ons hierin leerden – en beschrijven, des te beter alles kan worden.

Kraanvogels van Jane Leusink verdient het om breed gelezen te worden, een gevarieerde dichtbundel die haar opdracht waarmaakt. Niet alleen in de losse reeksen, maar misschien vooral op een meta-manier: door de perspectiefwisselingen waardoor het besef groeit van hoe overledenen in verbale voorstellingen en herinneringen ons iets laten zien. Hoe wij zo in ‘hun’ woorden een spiegel voorgehouden krijgen: hoe zou ikzelf zijn als vluchteling, als Balinees of, inderdaad, als schaap? En laat dat nu net een van de kenmerken zijn van rijke poëzie, de perspectievendans op zoek naar waarachtigheden en dat wat vooral aangestipt kan worden, minder gegrepen of ultiem begrepen.

​BAS AGHINA

meer informatie over het boek
0 Comments



Leave a Reply.

    Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief

    * indicates required
    Afbeelding
    Sjees en Paella, Vicente Blasco Ibáñez € 24,95
    Afbeelding
    Kostganger, Eljakim van de Sande, hardcover met stofomslag, 112 pagina’s, € 24,95.
    Afbeelding
    Fearplay, Tova Gerge € 24,95
    Afbeelding
    Hongerge Wolf - Hongerige Wolf - Klaas Swaak € 24,95
    Afbeelding
    Trauma-Sensitieve Samenleving € 24,95
    Afbeelding
    Afbeelding
    de Stadsbank is de zesde roman van Klaas Swaak, die daarnaast over zijn bestuurlijke ervaringen schreef. ISBN 9789083420110 | de Stadsbank | Klaas Swaak | softcover | 136 pagina's | € 21,95
    Afbeelding
    ISBN 9789083420103 | De tranen van de stad | Leo Pauw | softcover met flappen | 240 pagina's | € 24,95
    Afbeelding
    Een Dag als Geen Ander | Day out of Days € 29,95
    Afbeelding
    De wijsheid der dieren, Sjamaan Schedeldrager Searching Deer (Jan Prins) € 24,95
    Afbeelding
    Ik, Piccardt! is een historische roman in briefvorm over Henric Piccardt (1636-1712) Hard cover € 29,95
    Afbeelding
    Cinemascope & Een heel nieuw leven (samen voor een speciale prijs) Cinemascope en Een heel nieuw leven van Gerrit Brand - samen… € 39,95
    Afbeelding
    De lokroep van Elysium, Ilmar Taska Twee jaar geleden verscheen de succesvolle roman Pobeda 46… € 24,95
    Afbeelding
    The Body Buddy Kookboek: Verantwoord afvallen € 34,95
    Afbeelding
    Vergeten, Rein Scholte (fotografie), met teksten van Maja Muller Kobold en Ina Habers. Hardcover | 136 pagina’s, fotoboek | ISBN 9789491737879 | € 24,95.
    Foto
    JE MAAKT SOMS GOLVEN, ARNAUD DUDEK, ISBN 9789491737749, GEBONDEN, 172 PAGINA’S. € 21,95
    Foto
    Harmen, Henk van Holland, 304 pagina's, ISBN 9789491737688, € 22,95.
    Die Vanbinnen, Sam Shepard, ISBN 9789491737572, 192 pagina's, €22,95
    Foto
    Lotgevallen (Sorte), door Nara Vidal. Vertaald uit het Portugees door Gerrit Brand Hardcover met stofomslag, ISBN 9789491737640, oktober 2020, 120 pagina's € 19,95
    Picture
    Populisme als Schaamlap, Hans Broekhuis. Uitgeverij Nobelman, 2019. ISBN 9789491737497. 160 pag. € 16,95
    Picture
    ''Een huis vol vragen ''Rob van Dorssen ISBN 9789491737422 NUR 305 182 pagina’s, softcover € 19,95
    Picture
    De Amerikaan Hardcover met stofomslag. 236 pagina’s. ISBN 9789491737480. Uitgeverij Nobelman. € 21,95.
    Picture
    De eeuwige geest van de Langeleegte, Deel 2, De verbinding € 34,95
    Picture
    Mijn eiland in de Nijl, Josee Selbach, met foto’s. € 19,95
    Picture
    Picture

    Archives

    Januari 2025
    December 2024
    November 2024
    Oktober 2024
    September 2024
    Juli 2024
    Juni 2024
    Maart 2024
    Oktober 2023
    Mei 2023
    Maart 2023
    Januari 2023
    November 2022
    Oktober 2022
    September 2022
    Juni 2022
    Mei 2022
    April 2022
    Maart 2022
    Februari 2022
    Januari 2022
    Oktober 2021
    Mei 2021
    April 2021
    Maart 2021
    Januari 2021
    December 2020
    November 2020
    September 2020
    Juni 2020
    Mei 2020
    April 2020
    Maart 2020
    Februari 2020
    Januari 2020
    November 2019
    Oktober 2019
    September 2019
    Juli 2019
    Juni 2019
    Mei 2019
    April 2019
    Maart 2019
    Februari 2019
    Januari 2019
    December 2018
    November 2018
    Oktober 2018
    September 2018
    Juli 2018
    Juni 2018
    Mei 2018
    Maart 2018
    Februari 2018
    Januari 2018
    November 2017
    September 2017
    Mei 2017
    Februari 2017
    November 2016
    September 2016
    Mei 2016
    April 2016
    Maart 2016
    Februari 2016
    Januari 2016
    December 2015
    Oktober 2015
    September 2015

    Picture
    L.J.K. Setright e.boek
    Picture

    Categories

    Alles
    American Schrijver
    Bespier Van De Eerste Persoon
    Boek
    First Person
    Literaire Nederland
    Literatuure
    Nederlands Vertalen
    Postuum
    Sam Shepard

    RSS-feed

    Picture
    Picture


​Uitgeverij Nobelman Officiële Website
Copyright © Nobelman.nl 2011-2024,
​All rights reserved. 
Website is NOT responsible for any external link on the website
Powered by: Uitgeverij Nobelman
Distributie / Contact us 

​Links
www.brand-communications.nl
www.granturismomagazine.nl
www.kunstkrant.nl
www.nobelman.nl
www.aviazine.nl
www.stadmagazine.nl
​www.aopamagazine.nl

Contact
Uitgeverij Nobelman
Hoofdvestiging:
Emdenweg 3
9723 TA Groningen

e-mail : [email protected]
tel:   06 50831893 ​