Recensie Riverside Drive in Argus

Onlangs verscheen er in Argus een recensie geschreven door Paul Gellings van de roman Riverside Drive van Leo Pauw. Argus is, in hun eigen woorden, een smakelijke opiniekrant en een prettig, verrassend blad. Het is dus zeker de moeite waard om een abonnement te nemen en deze recensie op papier te lezen! Abonneren doe je hier. Een digitale kopie is hieronder te vinden.

Altijd een fascinerend gegeven, een man alleen die zich na een verlies terugtrekt in de anonimiteit van een wereldstad. Op zichzelf teruggeworpen zal hij zijn weg opnieuw moeten vinden in een labyrint van nieuwe ervaringen en beladen herinneringen, waarbij de spanning schuilt in de vraag of dat gaat lukken. De eenzame held in deze roman van Leo Pauw (1953) is de al wat oudere Nederlandse historicus Philip Moll. Hij heeft zijn innig geliefde tweede vrouw Josephine verloren (jammer dat de flaptekst verklapt hoe). De wereldstad is New York, waar Philip voor een jaar een ruim appartement betrekt aan de Riverside Drive, met uitzicht op de Hudson.

New York hoef je evenwel niet te kennen om in het boek meegenomen te worden. Pauw heeft het vermogen om ondanks een wagonlading aan topografische aanduidingen een kristalhelder beeld op te roepen van de plaats van handeling. Wat niet alleen voor New York geldt, maar later ook voor Amsterdam, het Franse platteland en een buitenverblijf in de bossen van Maine.

De titel had Pauw niet beter kunnen kiezen. De weidsheid van Riverside Drive staat voor de weidsheid van het verhaal. Philip doet onderzoek naar het koloniale verleden van Nederland en brengt tegelijk zijn eigen verleden, zijn grote, uiteindelijk tragische liefdesavontuur met diergeneeskundige Josephine, in kaart. We leren haar kennen als een sterke, levenslustige vrouw die hem van een ingeboren tobberigheid geneest. Hij valt als een blok voor haar als hij haar tijdens hun eerste ontmoeting een hengst ziet castreren: ‘Hij was die middag verpletterd door die wonderlijke combinatie van zachte, vrouwelijke schoonheid en haar stoere, krachtige doortastendheid, de vanzelfsprekendheid waarmee ze zo’n enorm dier had behandeld.’

Ogenschijnlijk een lollige, anekdotische inleiding tot hartstochtelijk huwelijksbedrog, want beiden zijn nog met een ander getrouwd. Maar het noodlot ligt in al in dit ogenblik besloten. Niet toevallig spelen paarden een cruciale rol in de terugblikken van Philip op zijn jaren samen met Josephine in hun tweede huis in Frankrijk. Een periode van serene stilstand die Philip verzoent met de eindigheid van alles: ‘Het was windstil. Niets bewoog meer. Het is niet de tijd die we krijgen. Het is de tijd die we maken, dacht hij.’

Elke vergankelijkheid lijkt hier dus ver weg, en dan, tja, andermaal een paard – waarna de rest geschiedenis is.

Het boek is vernuftig gecomponeerd. Nu en vroeger, collectieve en persoonlijke historie wisselen elkaar harmonieus af. Die afwisseling zit tevens in een reeks secundaire personages: onder meer Philips temperamentvolle buurvrouw Lily; zijn vriend William, een zwarte Amerikaan wiens zoon is doodgeschoten door de politie, Philips weifelmoedige zoon Kasper en zijn aanhankelijke hondje Rose.

De stijl van Pauw is beeldend en vloeiend, zorgt voor een optimale leesbaarheid. Je knippert wel even met je ogen bij een hele batterij aan politiek correcte formuleringen als ‘tot slaaf gemaakte Afrikanen’, ‘een Afro-Amerikaanse collega-onderzoeker’, ‘witte mannen’. Toch zijn dit geen sociaal wenselijke aanpassingen van een dociele, woke auteur. Er zit een visie achter, fijnzinnige reflectie op voorbije eeuwen die van zichzelf allesbehalve politiek correct waren. Het maakt van dit liefdesverhaal annex noodlotsdrama ook een ideeënroman.
​
PAUL GELLINGS