De stemmencollage van Sam Shepard

​HP De Tijd. Arjan Peters. 14.02. 2024
 
De stemmencollage van Sam Shepard
Arjan Peters bespreekt op deze plek boeken die onlangs verschenen en die nog niet de aandacht kregen die ze verdienen. Deze keer: Een Dag als Geen

Uitgeverij Nobelman doet haar naam eer aan, door voor de derde keer een boek van Sam Shepard (1943-2017) uit te brengen. Day out of Days (2010) heet in de vertaling van Gerrit Brand Een Dag als geen Ander, en dat de term in de filmwereld ook wordt gebruikt voor ‘draaischema’ staat al op de titelpagina.

Niet zo vreemd dat die term door Shepard is opgevoerd als titel, want hij is bij sommigen bekender als acteur (The Right Stuff, 1983), scenarioschrijver (Paris Texas, 1984) en toneelschrijver dan als auteur. Ook ging hij halverwege de jaren zeventig mee met de Rolling Thunder Revue van Bob Dylan, had een relatie met Patti Smith en was 27 jaar getrouwd met Jessica Lange.

Shepard is dus zo’n naam die iedere cultuurliefhebber wel eens is tegengekomen, maar op zoveel verschillende plaatsen dat zijn literaire faam althans hier te lande veel te weinig bekend is geraakt. Onbegrijpelijk als je ziet hoe goed hij is.

Een Dag als Geen Ander bestaat uit anekdotes (de man die ook na zijn dood een erectie behield, ‘Zijn lid wist het nog’, tot schrik van de nabestaanden), dialogen, snapshots en herinneringen die diep in het hart van Amerika blikken: geweld, grimmigheid, verlatenheid, maar ook schoonheid (de basklarinet en altsax van jazzmusicus Eric Dolphy), een overspannen man die zijn partner verbaal niet meer kan bereiken (en dat in een wegrestaurant, die scène grijpt je bij de keel), de spookachtige geluiden als je gaat tuinieren in de nacht, het verhaal over de te kleine boreling die door zijn oma in een schoenendoos werd gezet die even de oven in mocht om op te warmen (en wat voor een vent kwam daaruit!), of de stille begrafenis van een ruin.

Shepard kan twee oude mannen in een café bij elkaar brengen en laten praten als in een dialoog van Armando:
Ge – geluiden, zeg maar – favoriete geluiden.
Sp – spotvogel. Veldleeuwerik. Krekels, zeker. Jachthonden ver weg.
Jachthonden?
Ja.
Zoals honden, bedoel je?
Nee, jachthonden.
Bij mensen in de tuin of zo?
Nee, jagen. De jacht.
Wild?
Precies. Wilde dingen. Meest varkens.
Ik snap ’m. En dat doet je denken aan vroeger, hè?
Ja.

Enzoverder. Dit is grote dialoogkunst. De mannen zijn maar met ultrakorte zinnetjes met elkaar verbonden, maar er is contact, voordat ze weer uiteengaan en ieder in zijn eigen geheugen kan verzinken.
​
Langzaamaan blijkt deze collage van fragmenten toe te werken naar een aanvaarding van de absurditeit, naar het besef dat er in elk leven indrukwekkende momenten bestaan die je vrede doen sluiten met het verder onkenbare bestaan.
Je moet deze uitzonderlijke combinatie van stemmenspel en momentopnames ondergaan als een film of symfonie, om het ritme van dit proza te pakken te krijgen. Volgens de vertaler en uitgever gaat het hier om een verhalenbundel, maar de stukken horen bij elkaar, en laten je achter met het knagende gevoel dat je Shepard nu pas hebt ontdekt, en anderzijds de tevredenheid dat je nog een heel oeuvre voort kunt.   

Een Dag als Geen Ander
Sam Shepard (vertaald door Gerrit Brand) 
Uitgeverij Nobelman
€ 29,95
 

Ook Argus besteedde aandacht aan het boek van Sam Shepard. 14 februari 2024
Argus bestaat alleen als gedrukt medium en is bestemd voor abonnees en te koop via de betere boekhandel.
Gerrit Brand schreef een stuk over Sam Shepard en Mark Blaisse recenseerde Een Dag als Geen Ander. Shepard schrijft alsof hij een pistool leegschiet.




​

 
Tenslotte De Boekenkrant
Een interview met Gerrit Brand als uitgever/vertaler van Sam Shepard:
https://boekenkrant.com/ook-in-het-fonds-van-nobelman-is-sam-shepard-een-buitenbeentje/
Citaat: Wat spreekt jou in Shepards romans en verhalen aan?  
‘Het vervreemdende, het surrealistische. Net als zijn films, is zijn proza verre van realistisch. Daarnaast zit zijn werk vol met filmische details. Shepard vertelt geen lange verhalen met een plot. Zijn fictie bestaat uit korte beeldende verhalen die op de een of andere manier met elkaar samenhangen. Wat het verband is, ontdek je pas aan het eind.’ 
 
En een recensie van het boek door Liliane Waanders: https://boekenkrant.com/recensie-wie-zijn-die-ikken-en-hijen/
Citaat: Het zijn rauwe teksten, op het onwaarschijnlijke af surrealistisch, opgebouwd uit (zeer) korte, filmische scènes (maar het zijn geen stills: het beeld beweegt voortdurend), geschreven in elkaar opjagende zinnen soms bestaand uit maar een of enkele woorden. Deze bundel vol vergankelijkheid over identiteit(en) ademt Amerika: het landschap, de mythen, de symboliek.
​