De lokroep van Elysium, de tweede roman van Ilmar Taska

In 2021 verscheen de succesvolle roman Pobeda 46 van Ilmar Taska (Estland). De lokroep van Elysium is zijn sublieme, nieuwe roman.
​Zou je thuis weleens wat tijd willen doorbrengen met je favoriete filmster? Of zou je weleens een persoonlijk advies willen hebben van een geliefd politicus? Dankzij het Elysium-portal, dat heden en verleden met elkaar verbindt, kan dat allemaal in deze nieuwe, meeslepende roman van Ilmar Taska. Zijn hoofdpersonen brengen veel tijd door in een virtuele omgeving waarin ze historische grootheden als Marlene Dietrich, Marilyn Monroe, John F. Kennedy en Vladimir Lenin ontmoeten en met hen in gesprek raken. De digitale karakters van die grootheden zijn authentiek, dankzij oude filmopnamen en interviews en door de toepassing van kunstmatige intelligentie en andere mediatechnieken. 

Daniel, de manager van de populaire acteur Robert Rand, krijgt van Elysium een verrassend aanbod: Robert kan aan de portal deelnemen, waarbij zijn virtuele kopie contact heeft met de bezoekers van de portal. Maar Elysium blijkt zo zijn eigen ideeën te hebben over Roberts rol. In het begin is Roberts zoon Tom blij dat hij behalve met Marilyn Monroe ook kan omgaan met de virtuele persoon van zijn vader. Zijn geschiedenislerares, Ester, die zich laat adviseren door Robert Kennedy, vraagt zich echter af of de virtuele kopie van Toms vader niet politiek verknipt is. Wat op het oog onschuldig vermaak lijkt, is dat niet: de ontwikkelingen op Elysium nemen een gevaarlijke wending en zo komen ook de plannen van de krachten achter de portal aan het licht. Met De lokroep van Elysium schreef Ilmar Taska een uiterst innovatieve en intrigerende roman. 

ISBN 9789491737893 | Gebonden | 324 pagina's | Vertaler Frans van Nes | € 24,95​

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Recensie in Argus, mei 2023 door Paul Gellings:

Iedereen in opperbeste stemming en poedelnaakt
 
Toekomstromans zijn op hun sterkst wanneer ze wortelen in een verifieerbare werkelijkheid. Zo beschrijft Michel Houellebecq in Soumission (‘Onderworpen’, 2015) Frankijk als moslimstaat tijdens een nabije toekomst die in veel opzichten op het heden lijkt. De Estlandse schrijver Ilmar Taska (1953) verstaat deze kunst ook. In zijn jongste roman De lokroep van Elysium weet hij zonder marsmannetjes, ruimte- en tijdreizen een geloofwaardig verhaal te vertellen over gevaarlijke uitwassen van kunstmatige intelligentie. 
Het Elysium in de titel is zo’n uitwas. Het gaat om een ‘interactieve virtual reality’ die je in staat stelt levende en dode iconen van vroeger en nu te ontmoeten. Met een VR-bril is dat te realiseren, en zo trekken Marilyn Monroe, Albert Einstein, Jackie Kennedy, Sigmund Freud en vele anderen voorbij. Het gezelschap beperkt zich, zoals gezegd, niet alleen tot overledenen. Dat merkt de twaalfjarige, op zichzelf teruggeworpen Tom, wanneer zijn vader Robert Rand, acteur en televisie-coryfee, een virtuele evenknie krijgt in Elysium. Voor Tom hét antwoord op zijn eenzaamheid, want hij ziet zijn fysieke vader nauwelijks. Verder bieden gesprekken met Marilyn Monroe hem verstrooiing en vertroosting. Belangrijke rollen zijn daarnaast weggelegd voor Daniel, de geldbeluste en publiciteitsgeile impresario van Robert Rand, en Ester, Toms lichtelijk dweperige onderwijzeres, die zich laat adviseren door niemand minder dan Robert Kennedy.
Heel vernuftig laat Taska levende en dode karakters dooreenlopen, waardoor er een amalgaam van digitale en tastbare elementen ontstaat. ‘De virtuele wereld lijkt werkelijkheid te worden,’ verzucht Robert tegen Ester.
Dat is tot daaraantoe, maar er is een grimmige schaduwzijde. Robert wordt door de duistere krachten achter Elysium tot marionet gemaakt en gepresenteerd als leider van de populistische beweging Nieuwe Weg. De vraag die zich dan voordoet, luidt: welke mond spreekt er nu werkelijk? Is het wellicht toch de echte Robert Rand? En meer algemeen rijst de vraag of de mensheid zelf zo langzamerhand niet ook tot in een verzameling half-virtuele wezens aan het transformeren is.
In die zin is De lokroep van Elysium een licht satirische dystopie, waarin Taska zijn maatschappijkritiek bepaald niet inslikt. Hijzelf en zijn familie hebben zwaar geleden onder het Sovjetbewind, en daarvan vertoont zijn werk onmiskenbare sporen. Evenmin is het stedelijk verval zoals beschreven in dit boek iets om heel vrolijk van te worden: ‘De straten waren halfdonker. Energiebesparing. De welstand van de gepriviligeerden nam toe, maar de gewone mensen leken te verarmen. Robert keek naar de graffiti op de muren en naar de voorgevel van het voorgoed gesloten restaurant, de dichtgespijkerde donkere ramen.’
Toch kent het verhaal ook een subtiele, utopische component, getuige een aantal momenten van geluk, vervoering zelfs: ‘Al die bekende gezichten, dacht Ester, wat een wonderbaarlijke plek… Iedereen was in opperbeste stemming en poedelnaakt.’ Een nieuw Elysium dus, conform het mythologische ‘bestemmingsplan’ van de hemelse velden uit de klassieke oudheid. Het idyllische aspect ervan wordt nog eens versterkt door de even sobere als poëtische schrijfstijl van Taska. En dankzij de vertaling van Frans van Nes leest het boek als rechtstreeks in mooi Nederlands geschreven. Hopelijk vindt het hier een welverdiende weg naar de lezer.  
 
 
Paul Gellings
 
llmar Taska: De lokroep van Elysium
Vertaling: Frans van Nes
Nobelman, € 24,99.



Recensie in Literair Nederland,  juni 2023:

Verloren in virtuele escapades
Recensie door Jeroen van WijkHeb jij er altijd al van gedroomd hoe het zou zijn om Vladimir Lenin te spreken? Misschien zou je wel een koffietje willen drinken met de Griekse dichter Sappho of wellicht vind je het interessanter om met Marilyn Monroe tussen de coulissen te praten over haar favoriete show. In de VR-wereld van het Elysium-portaal in De lokroep van Elysium van Ilmar Taska kan het allemaal. Dankzij de nieuwste AI-ontwikkelingen, die steeds beter op de behoefte van de gebruiker inspelen, is het mogelijk om overleden artiesten of historische figuren digitaal tot leven te wekken. Voor slechts een klein bedrag kun je deelnemen aan dit spectaculaire avontuur waardoor je voor heel even uit de dystopische realiteit van het alledaagse kunt ontsnappen.

​Lees verder op de site van Literair Nederland: De lokroep van Elysium - Ilmar Taska | Verloren in virtuele escapades | Literair Nederland
​

Recensie Biblion (aanschafinformatie voor bibliotheken Nederland): 

De lokroep van Elysium / Ilmar Taska ; Nederlandse vertaling [uit het Estisch] door Frans van Nes. - Groningen : UitgeverÐ Nobelman, 2023. - 315 pagina's ; 22 cm. Een onconventionele roman met science fiction-elementen. De lezer volgt het verhaal van Daniel, de manager van een populaire acteur genaamd Robert Rand. Daniel wordt gevraagd of het Elysium-portal een virtuele versie van Robert mag aanmaken. Binnen Elysium worden historische personen met behulp van kunstmatige intelligentie weer tot leven gewekt. Zo kunnen gebruikers personen als Marlene Dietrich, Marilyn Monroe, John F. Kennedy en Vladimir Lenin ontmoeten en met hen in gesprek gaan. De virtuele Robert lijkt echter gebruikt te worden voor politieke doeleinden. De plannen van de machthebbers achter Elysium komen langzaam aan het licht. In vlotte, beeldende stijl geschreven. Geschikt voor een breed tot literair lezerspubliek.Ilmar Taska (Kirov, 1953) is een Estse auteur, scenarioschrijver en filmregisseur. Twee jaar geleden verscheen zijn succesvolle roman 'Pobeda 46'. Zijn werk wordt in meerdere landen uitgegeven. Recensent: Bookarang