​Animal rendering

De geschiedenis van de kadaververwerking

408 pagina's
Prijs : €49,50
​ISBN: 9789491737282
We leven in een tijd waarin we eigenlijk maar weinig dieren in onze omgeving zien. Tegenwoordig verplaatsen we ons met auto’s, treinen en vliegtuigen maar vroeger was dat anders. Het meeste vervoer geschiedde letterlijk door middel van paardenkracht. Stel je die wereld eens voor en besef dan dat al die dieren stierven en opgeruimd moesten worden. Niet alleen paarden maar ook het vee op boerderijen en huisdieren lieten het leven en moesten op de een of andere manier verwijderd worden. Veel dierlijk materiaal werd hergebruikt, zo werd er leer gelooid van de huiden en lijm gekookt uit de botten. Er ontstond door de eeuwen heen een hele industrie rondom de kadaververwerking. Mensen vonden werk in deze bedrijfstak.
 
Iets wat de schrijfster in haar zoektocht erg raakte waren de vooroordelen en de daaruit volgende wantoestanden bij de dierlijke afvalverwerking. De middelen om dit werk te doen waren lange tijd primitief en het werk was meestal onaangenaam en smerig. De hele omgeving stonk en bovendien lagen allerlei ziekten op de loer. Zo werd het opruimen van kadavers door compleet verguisde en buiten de maatschappij geplaatste verschoppelingen gedaan. Vaak leefden zij – geheel als gevolg van hun werk – onder de meest erbarmelijke en mensonterende omstandigheden. Verregaande uitsluiting, bittere armoe, ziekten en eenzaamheid waren meer regel dan uitzondering. Ook vandaag de dag, in ons informatie- en internet tijdperk, bestaan er nog steeds de nodige vooroordelen over de dierlijk afvalverwerking. Het was schrikbarend wat de schrijfster allemaal aan tendentieuze, insinuerende opmerkingen en beelden is tegengekomen.  Hoe meer ze aan de weet kwam over de dierlijk afvalverwerking en de historie ervan, des te meer respect ze kreeg voor de mensen die in de sector werkten en werken.
 
Animal Rendering is de internationale term voor de destructie van dode dieren, en heeft een ruimere betekenis dan de Nederlandse term destructie. Het boek is de weerslag van een fascinerende zoektocht naar informatie over een onderwerp waar maar weinig mensen iets vanaf weten. Anne-Marie Oudejans is erin geslaagd een boeiend boek samen te stellen met veel beeldmateriaal, dat niet alleen interessant is voor mensen die beroepsmatig met dieren werken, maar ook zeker de interesse zal weten te wekken van een breed publiek. 

 www.animalrendering.nl
Boek over geschiedenis van de kadaververwerkingOver de geschiedenis van de verwerking van kadavers is weinig bekend. Beter gezegd wás weinig bekend, want Anne-Marie Oudejans dook in de historie van deze bedrijfstak en schreef er een boek over. De verguisde vilder van vroeger is inmiddels een hoogopgeleide procestechnoloog.
 
Ze werden als paria’s beschouwd, moesten buiten het dorp wonen, priesters weigerden hen zelfs de biecht af te nemen. “Degenen die in de Middeleeuwen kadavers verwerkten, vormden een absolute onderklasse in de samenleving. De zogeheten vilders waren onrein, ze stonken, mochten niet het dorpscafé in. En dat terwijl ze een zeer belangrijke taak vervulden,” zegt Anne-Marie Oudejans. “Nog steeds bestaan er vooroordelen over destructie, maar in het verre verleden werd er echt neergekeken op kadaververwerkers. Door me te verdiepen in de bedrijfstak heb ik veel respect gekregen voor deze beroepsgroep.”
Picture
Anne-Marie Oudejans: “De technologie bij Rendac is vergelijkbaar met welke moderne procesindustrie dan ook.” - Foto: Hans Banus

​Van vilder naar procestechnoloog Oudejans (67) is procestechnicus, ze werkte decennialang in de olie-industrie en bodemsanering. Tijdens een bezoek van de ingenieursvereniging KIVI aan Rendac in Son werd zij gegrepen door de moderne procestechnologie in het bedrijf. Vervolgens is zij in de geschiedenis van de bedrijfstak gedoken. “Ik kom niet uit het vak, ben ook geen historicus. Dat heeft een voordeel: ik kan met een open blik naar deze industrie kijken.” 
“Als procestechnicus heb ik veel waardering voor Rendac”​
​
Haar literatuurstudie van zes jaar is uitgemond in het boek Animal Rendering, de geschiedenis van de kadaververwerking.
Het woord destructie staat haar niet aan. “Dat woord heeft de laatste decennia een negatieve bijklank gekregen. Destructie wordt geassocieerd met voetbalhooligans die de boel kort en klein slaan. Daarom gebruik ik liever het Engelse rendering. Dat woord geeft veel beter weer wat er werkelijk in de bedrijfstak gebeurt, namelijk uit schadelijk, onaangenaam en soms gevaarlijk materiaal waardevolle grondstoffen winnen.”
Grondstoffen uit kadavers
De technologie in de moderne kadaververwerking is in grote lijnen vergelijkbaar met die in bijvoorbeeld een bierbrouwerij of zuivelfabriek. “Het systeem is volledig gesloten, de dampen die tijdens het verwerkingsproces vrijkomen, worden afgevangen. De vetten, eiwitten en kalk uit de kadavers worden omgezet in waardevolle brandstoffen voor energiecentrales en staalfabrieken. Bij Rendac zitten hoogopgeleide procesoperators achter een beeldscherm. Dat was in het verleden een totaal ander verhaal.”

Ook in het verdere verleden werden grondstoffen uit de kadavers gewonnen. Haar zoekwerk in archieven en in de krochten van het internet leidde tot opvallende ontdekkingen. Van de botten werd in de negentiende eeuw onder meer beenderzwart gemaakt dat werd toegevoegd aan schoensmeer. Uit dode paarden werd bijvoorbeeld olie gewonnen, de brandstof voor straatlantaarns. “De circulaire economie avant la lettre, maar zo werd dat in die tijd niet gezien, laat staan gewaardeerd. Het zware werk werd slecht betaald, op de arbeiders werd neergekeken. En ondanks dat heeft er een technische revolutie in de bedrijfstak plaatsgehad. Doorlopend is gezocht naar slimmere machines. Mijn boek maakt duidelijk dat deze door iedereen verguisde sector een enorme innovatiekracht bezit. Kijk maar naar Rendac. Als procestechnicus heb ik veel waardering voor dat bedrijf.”
Vooroordelen over de sector
Toch bestaan er nog steeds vooroordelen over de sector, zegt Oudejans. Dode dieren hebben iets engs, het is blijkbaar een vervelend onderwerp. “Als ik op een feestje vertel dat ik een boek heb geschreven over de geschiedenis van kadaververwerking kijkt men mij vreemd aan. Dat laat ik langs me heenglijden. Ze moesten eens weten hoe boeiend deze bedrijfstak is. Hoe meer ik aan de weet kom over de dierlijke afvalverwerking, hoe meer respect ik krijg voor de mensen die hierin werkten en werken.”
De auteur hoopt dat haar boek leidt tot meer waardering voor de bedrijfstak. “Daar heeft de sector recht op. Deze bedrijfstak heeft een belangrijke taak om verspreiding van veeziekten te voorkomen. Je wilt niet weten wat er gebeurt als kadavers, zoals vroeger vaak gebeurde tijdens uitbraken van ziektes, in de grond zouden worden begraven. Deze sector voorkomt uitbraken van miltvuur, en geeft bovendien toegevoegde waarde aan een afvalproduct.”
 
Aart van Cooten
Freelance redacteur